Vấn đề phân mảnh thanh khoản trong lĩnh vực tài sản tiền điện tử và giải pháp

Ngành công nghiệp tài sản tiền điện tử đã đạt được những tiến bộ đáng kể trong việc nâng cao khả năng xử lý giao dịch. Các blockchain nền tảng và mạng lưới sidechain đang nổi lên cung cấp trải nghiệm giao dịch nhanh hơn và chi phí thấp hơn. Tuy nhiên, một thách thức cốt lõi ngày càng trở nên nổi bật: sự phân mảnh thanh khoản - vốn và người dùng bị phân tán trong các mạng lưới blockchain đang mở rộng.

Gần đây, một nhân vật nổi tiếng trong ngành đã chỉ ra trên blog rằng sự thành công của việc mở rộng blockchain lại mang đến những vấn đề phối hợp không ngờ. Do có quá nhiều chuỗi và trên mỗi chuỗi đều phân tán một lượng giá trị lớn, người tham gia hàng ngày phải đối mặt với các phiền phức như thao tác xuyên chuỗi thường xuyên, đổi token và chuyển đổi ví.

Những vấn đề này không chỉ ảnh hưởng đến một hệ sinh thái cụ thể, mà hầu hết tất cả các mạng blockchain đều phải đối mặt với những thách thức tương tự. Ngay cả những blockchain mới nổi tiên tiến nhất cũng có thể biến thành những "đảo" thanh khoản khó tương tác.

Ảnh hưởng thực tế của việc phân mảnh

Thanh khoản phân tán có nghĩa là các nhà giao dịch, nhà đầu tư hoặc ứng dụng tài chính phi tập trung (DeFi) không thể tận dụng "bể" tài sản thống nhất. Ngược lại, mỗi blockchain hoặc sidechain đều duy trì bể thanh khoản độc lập của riêng mình. Đối với những người dùng muốn mua token hoặc sử dụng nền tảng cho vay cụ thể, trạng thái cô lập này mang lại nhiều bất tiện.

Đối với những người dùng có trình độ kỹ thuật thấp, quá trình chuyển mạng, tạo ví riêng và thanh toán nhiều phí giao dịch không hề suôn sẻ. Số tiền trong mỗi bể thanh khoản độc lập cũng tương đối nhỏ, dẫn đến sự gia tăng biến động giá và độ trượt giao dịch.

Nhiều người dùng chuyển tiền qua cầu nối chuỗi chéo giữa các chuỗi khác nhau, nhưng những cầu nối này thường trở thành mục tiêu của các cuộc tấn công của hacker, gây ra sự hoảng loạn và thiếu niềm tin từ người dùng. Nếu quá trình chuyển nhượng thanh khoản quá phức tạp hoặc rủi ro quá cao, DeFi sẽ khó có được sự chấp nhận rộng rãi. Trong khi đó, các dự án buộc phải triển khai trên nhiều mạng khác nhau, nếu không sẽ phải đối mặt với nguy cơ bị thị trường loại bỏ.

Một số quan sát viên lo ngại rằng sự phân mảnh có thể buộc người dùng trở lại với một vài blockchain hoặc sàn giao dịch tập trung thống trị, điều này sẽ trái ngược với ý tưởng phi tập trung thúc đẩy sự phát triển của blockchain.

Giải pháp hiện có và những hạn chế của chúng

Ngành công nghiệp đã đưa ra một số giải pháp để giải quyết vấn đề này. Cầu nối chuỗi chéo và tài sản được đóng gói đã đạt được khả năng tương tác cơ bản, nhưng trải nghiệm người dùng vẫn chưa đủ mượt mà. Bộ tổng hợp chuỗi chéo có thể định tuyến token thông qua nhiều lần hoán đổi, nhưng chúng thường không hợp nhất thanh khoản cơ bản, chỉ đơn giản là giúp người dùng điều hướng.

Đồng thời, một số hệ sinh thái đã đạt được khả năng tương tác bên trong, nhưng chúng vẫn là những lĩnh vực tương đối độc lập trong lĩnh vực mã hóa rộng lớn hơn.

Nguồn gốc của vấn đề là: mỗi chuỗi đều coi mình là một thực thể độc lập. Bất kỳ chuỗi mới nào hoặc mạng con nào cũng phải "chèn" vào tầng dưới để thực sự thống nhất thanh khoản. Nếu không, nó chỉ làm tăng thêm một lĩnh vực thanh khoản mà người dùng khác phải phát hiện và kết nối. Do các blockchain, cầu nối giữa các chuỗi và các aggregator coi nhau là đối thủ cạnh tranh, dẫn đến việc cố ý cô lập và làm trầm trọng thêm sự phân mảnh, thách thức này trở nên phức tạp hơn.

Tích hợp thanh khoản ở cấp độ cơ bản

Tích hợp lớp cơ bản giải quyết vấn đề phân mảnh thanh khoản bằng cách nhúng trực tiếp các chức năng cầu nối và định tuyến vào cơ sở hạ tầng cốt lõi của chuỗi. Phương pháp này xuất hiện trong một số giao thức cơ bản và khung chuyên dụng, coi khả năng tương tác là yếu tố cơ bản chứ không phải là tính năng bổ sung tùy chọn.

Xác thực nút tự động xử lý kết nối liên chuỗi, cho phép chuỗi mới hoặc chuỗi phụ có thể khởi động ngay lập tức và truy cập thanh khoản của hệ sinh thái rộng lớn hơn. Điều này giảm sự phụ thuộc vào cầu nối bên thứ ba, giảm thiểu rủi ro an ninh và ma sát của người dùng.

Một nền tảng blockchain nổi tiếng đang đối mặt với những thách thức trong giải pháp lớp hai dị thể (L2), điều này làm nổi bật tầm quan trọng của việc tích hợp. Các bên tham gia khác nhau — blockchain nền tảng như là lớp thanh toán, L2 tập trung vào việc thực thi, và các dịch vụ cầu nối khác nhau — đều có động cơ riêng, dẫn đến thanh khoản bị phân tán.

Sự quan tâm của các chuyên gia trong ngành đối với vấn đề này nhấn mạnh sự cần thiết của một thiết kế có tính gắn kết hơn. Mô hình lớp cơ sở tích hợp sẽ kết hợp các thành phần này khi phát hành, đảm bảo rằng vốn có thể lưu thông tự do mà không cần người dùng phải chuyển đổi giữa nhiều ví, giải pháp cầu nối hoặc tổng hợp.

Cơ chế định tuyến tích hợp cũng kết hợp việc chuyển nhượng tài sản, mô phỏng một bể thanh khoản thống nhất ở phía sau. Bằng cách thu hút một phần nhỏ lưu lượng thanh khoản tổng thể thay vì tính phí người dùng cho mỗi giao dịch, các giao thức như vậy giảm thiểu ma sát và khuyến khích dòng vốn trên toàn mạng lưới. Các nhà phát triển triển khai blockchain mới có thể ngay lập tức truy cập vào cơ sở thanh khoản chia sẻ, trong khi người dùng cuối có thể tránh việc sử dụng nhiều công cụ hoặc gặp phải các khoản phí bất ngờ.

Sự chú trọng vào tích hợp này giúp duy trì trải nghiệm liền mạch, ngay cả khi có nhiều mạng được ra mắt.

Phạm vi ảnh hưởng vượt qua một hệ sinh thái đơn lẻ

Mặc dù bài viết blog của các chuyên gia trên đây tập trung vào tổng hợp của các hệ sinh thái cụ thể, nhưng vấn đề phân mảnh không liên quan đến hệ sinh thái cụ thể nào. Dù dự án được xây dựng trên chuỗi tương thích với EVM, trên nền tảng dựa trên WebAssembly hay trên các nền tảng khác, chỉ cần thanh khoản bị cô lập, thì sẽ xuất hiện cạm bẫy phân mảnh.

Khi ngày càng nhiều giao thức khám phá các giải pháp lớp cơ sở - tích hợp khả năng tương tác tự động vào thiết kế chuỗi của chúng, mọi người hy vọng rằng mạng lưới tương lai sẽ không chia tách vốn hơn nữa, mà sẽ giúp thống nhất vốn.

Một nguyên tắc rõ ràng nổi lên: không có khả năng kết nối, thông lượng thì không có ý nghĩa.

Người dùng không cần phải lo lắng về L1, L2 hoặc chuỗi phụ. Họ chỉ muốn truy cập liền mạch vào các ứng dụng phi tập trung (DApps), trò chơi và dịch vụ tài chính. Nếu trải nghiệm khi tham gia một chuỗi mới tương tự như khi hoạt động trên mạng quen thuộc, người dùng sẽ chấp nhận.

Hướng tới tương lai thống nhất, thanh khoản

Sự quan tâm của cộng đồng mã hóa đối với khối lượng giao dịch đã tiết lộ một nghịch lý không mong đợi: càng nhiều chuỗi được tạo ra để tăng tốc độ, lợi thế của hệ sinh thái càng bị phân tán, và lợi thế này nằm ở thanh khoản được chia sẻ. Mỗi chuỗi mới nhằm tăng cường khả năng xử lý đều tạo ra một bể vốn cách biệt khác.

Việc xây dựng khả năng tương tác trực tiếp vào cơ sở hạ tầng blockchain cung cấp một con đường rõ ràng để giải quyết thách thức này. Khi các giao thức tự động xử lý kết nối xuyên chuỗi và định tuyến tài sản một cách hiệu quả, các nhà phát triển có thể mở rộng mà không làm phân tán người dùng hoặc vốn của họ. Sự thành công của mô hình này đến từ việc đo lường và cải thiện mức độ lưu thông giá trị trong toàn bộ hệ sinh thái.

Cơ sở kỹ thuật của phương pháp này hiện đã tồn tại. Chúng ta phải thực hiện nghiêm túc những biện pháp này và chú ý đến tính an toàn và trải nghiệm của người dùng.